Uvalde, Texas: gezin, geloof, en de betekenis van het wapen

Op 24 mei liep een 18-jarige jongen de Robb Elementary School binnen in Uvalde, Texas. Het was een gewone schooldag en niemand kon vermoeden dat deze net meerderjarige man het leven van 21 mensen zou nemen. De ritualiteit die volgde kennen we maar al te goed. Veel democraten wijzen op de liberale wetgeving rond wapenbezit die ervoor zorgt dat wapens in staten als Texas veel te gemakkelijk te krijgen zijn. Verdedigers van wapenbezit wijzen erop dat de ‘shooter’ niet zoveel onschuldige kinderen had kunnen doden wanneer hun docenten een wapen hadden gehad of wanneer er een professionele beveiliger zou zijn geweest die alert had kunnen reageren. Een onderdeel van deze ritualiteit is de aandacht voor het wapen waarmee is geschoten. In dit blog wil ik een religiewetenschappelijk perspectief bieden op de betekenis van wapens. Hoe kan het dat wapenbezit door sommigen zo fel wordt verdedigd?

De dader in Uvalde had zijn “Daniel Defense DDMV7” geweer gekocht in een lokale sportzaak voor 1860 dollar. Een DDMV7 is een AR-15 type geweer. Dit type is eenvoudig verkrijgbaar in Amerikaanse staten waar wapenbezit is toegestaan. De maker van het wapen, “Daniel Defense”, is een bedrijf dat agressief campagne voert voor wapenbezit. Wanneer we ons afvragen wat de betekenis is van wapens kunnen we eens kijken naar hoe deze wapenfabrikant haar wapens framed in reclamecampagnes, hoe de wapens worden afgebeeld, in relatie tot wie en wat, en door welk discours dit wordt begeleid.

Bescherm je gezin!

Een week voordat de net 18-jarige Salvador Ramos met zijn wapen Robb Elementary binnenliep had Daniel Defense (DD) een korte campagne via Twitter opgestart. Een foto met een klein jongetje die één van DDs wapens vasthoudt wordt begeleid met de tekst: ““Train up a child in the way he should go, and when he is old, he will not depart from it”. De tekst wordt afgesloten met een emoji van biddende handen. De tekst is minder onschuldig als dat deze lijkt. Het is een Bijbeltekst. In Spreuken 22:6 lezen we: Wijd een jongen in over de eis van zijn weg, ook wanneer hij oud wordt zal hij daarvan niet wijken” (vert. Naardense Bijbel). Het jongetje is bovendien gekleed in losse kledij wat een huiselijke sfeer uitstraalt. Alsof het bijna naar bed gaat. DD combineert verschillende aspecten om hun wapens van betekenis te voorzien. De Bijbeltekst appelleert aan christelijk Amerika dat in de Zuidelijke staten allesbehalve wars is van wapenbezit. De tweet combineert de zorg voor kinderen, de juiste opvoeding, het juiste geloof. Maar door het semiautomatische wapen in de schoot van het kind te leggen wordt uitgelegd dat deze waarden ook bedreigd kunnen worden en verdedigd moeten worden. In een andere reclamecampagne van DD is een heterostel te zien. De vrouw wordt protectief door de man omarmd in een liefdevolle geste. Samen richten ze zich vervolgens op een baby van een paar maanden oud. De boodschap? “Protect your family”, bescherm je gezin! Wie van Amerikaanse films en series houdt zal deze zin zeker niet onbekend zijn. Hierbij wordt doorgaans een beroep gedaan op de man die zijn partner en kinderen moet beschermen tegen bad guys, hordes zombies, terroristen, een boze buurman, of wraakzuchtige bendes. De chaos die in Amerika voortdurend het perfecte gezin bedreigt en die visueel in films en series wordt uitgespeeld, is één van de belangrijkste drijfveren achter wapenbezit. Het wapen betekent niet zozeer dat deze veiligheid is gegarandeerd, maar dat je als beschermer van je gezin, man of vrouw, er alles aan kan doen om je gezin minder kwetsbaar te maken. Koop dat spul! Dat jongetje moet veilig naar bed kunnen! Als het opgroeit heeft hij geleerd dat de waarden van geloof en gezin het beschermen waard zijn.

Bescherm je kerk!

En je moet dan ook veilig naar de kerk kunnen. Nadat in 2017 een 26-jarige schutter 21 mensen doodde in een kerk in Sutherland Springs, nam de staat Texas een wet aan die vergunninghouders het recht geeft een wapen te dragen in een gebedshuis. Toen twee jaar later opnieuw iemand een geweer trok, ditmaal in de West Freeway Church of Christ in White Settlement, was het Jack Wilson die er snel bij was en de schutter, nadat deze twee mensen had vermoord, doodde. Wilson was een held. Hij had kunnen voorkomen dat de chaos, de bad guy, de grote bedreiging de kerk binnenkwam. Hij werd alom geprezen en kreeg de ‘Medal of Courage’ van de Texaanse overheid. Toenmalig president Donald Trump twitterde dat ‘dappere kerkgangers’ hun geloofsgenoten hadden kunnen beschermen dankzij de liberale wetgeving rondom wapenbezit.

Het wapen als grensding

De ruimte van het gezin en van het geloof fuseren tot een heilige ruimte die beschermd moet worden tegen een chaotische, boze buitenwereld die altijd kan toeslaan. Het wapen markeert de grens tussen de buitenruimte en de binnenruimte. Deze grens wordt voortdurend in commercials, films, series, en advertenties gemarkeerd. Waar het wapen ontbreekt dreigen beide ruimtes vloeibaar te worden, de chaos dringt de illusie van de autonome veiligheid binnen. Het wapen wordt het materiële symbool van verantwoordelijkheid, bescherming, mannelijkheid. Een interessant, mooi ding dat alleen maar mooier en interessanter wordt vanwege de sociale waarde die het genereert. Het wapen is een onderwerp van gesprek. Er wordt gesproken over wat het kan, over wie het gebruikt, over de beste munitie, het juiste vizier, en het correcte onderhoud. Het wapen is een grensding dat de schijn ophoudt van een veilige ruimte waar de chaotische buitenwereld niet doorheen mag breken.

Op de Houston Convention van de National Rifle Association (NRA) vergaapten beroepsschutters en family-protectors zich aan de nieuwste snufjes. Wapens werden vastgehouden en besproken. Eén stand bleef leeg. Daniel Defense had zich teruggetrokken…

Lucien van Liere is universitair hoofddocent aan de Universiteit Utrecht en specialiseert zich in religie en conflict. 

Afbeelding: Ak-47 Kalashnikov Rifle – Free photo on Pixabay