Utrecht Religie Forum

Blogs en video's

Hoe politici de democratische vorming op scholen ondermijnen

Een van mijn collega’s in Rotterdam is ondergedoken naar aanleiding van dreigementen via social media. Er ontstond onenigheid met leerlingen over een cartoon die aan een prikbord hing in zijn lokaal. Vervolgens begint het grote circus van media en politiek en wordt het debat over burgerschapsvorming in het onderwijs gekaapt.
Ik stel me een docent voor ergens in een ‘safe house’. Onwerkelijk. Gisteren probeerde hij nog uit te leggen dat de prent geen godslastering betrof, en nu lijkt het alsof hij zo een misdaadserie is ingelopen. Beetje koffiedrinken, beetje ijsberen. Af en toe checkt hij zijn telefoon. ‘Blijf van onze leraren af’, ziet hij SP-kamerlid Van Dijk twitteren. ‘Steun de ondergedoken leraar, plaats een Mohammed-cartoon! We laten ons niet intimideren!’, twittert Wilders. Asscher stelt dat ‘hitsers moeten worden opgepakt’. Dit gaat over mij denkt de docent, en ijsbeert verder.
Het debat rondom burgerschap en spotprenten dreigt volledig te escaleren. Politici van links tot rechts gedragen zich als leerlingen met een grote bek die door de klas heen roeptoeteren. Hiermee eroderen zijzelf de democratische vorming die in de klas zou moeten plaatsvinden.
Ik word hier als onderwijzer ontzettend treurig van. Het grootste probleem met wat er nu gebeurt naar aanleiding van de dood van Samuel Paty, is dat er een enorme complexiteit bestaat omtrent burgerschapsvorming die volledig wordt genegeerd door dit soort geschreeuw. Hier volgt een poging deze complexiteit zo kort mogelijk uit de doeken te doen.
Ten eerste is een foto van de spotprent die is gedeeld op social media de aanleiding voor digitale dreigementen. Dit gaat dus niet alleen over het gebruik van social media, of mediawijsheid, maar ook over hoe we moeten omgaan met telefoons in de klas.
Ten tweede zijn alle scholen maandag opgeroepen de gebeurtenissen in Frankrijk te veroordelen. De bedreiging is een uitzondering op de regel. Het is een incident. Hoe verwerpelijk ook, hoe treurig en verschrikkelijk voor mijn ondergedoken collega die weinig tot geen blaam lijkt te treffen, op veel meer scholen was er geen sprake van onrust. Dit gaat dus over de manier waarop verschillende media nadruk leggen op een incident versus een veelheid aan goede verhalen.
Ten derde, ik noemde het al kort, helpen de uitspraken en de toon van de politici het onderwijs totaal niet. Waarschijnlijk komt dit, hoe treurig het ook is, doordat kamerleden een ander belang hebben dan de docenten: zij willen luid en duidelijk laten horen aan het electoraat waar ze voor staan, terwijl docenten juist een gesprek moeten voeren waarbij ze ruimte moeten scheppen voor verschillende individuen die nog moeten kunnen leren staan voor iets, waarin ruimte is voor een veelheid aan stemmen, voor vragen, voor weerstand, voor bijschaven, wat allemaal tot wederzijds begrip moet leiden. Hiermee toon ik geenszins begrip voor dreigementen, laat staan voor moord. Ik probeer hiermee te duiden dat er in een klas geleerd moet worden, wat in veel gevallen betekent dat veel leerlingen überhaupt beseffen dat er mensen bestaan die zich druk maken om iets dat zo banaal lijkt als een tekening waar zij zich als seculiere leerlingen weinig bij kunnen voorstellen.
En dan heb ik het nog niet over de timing: de oproep viel voor de meeste scholen in de herfstvakantie, waardoor docenten hun leerlingen pas een week later troffen.
Ten vierde wordt er opgeroepen haast te maken met ‘het verplicht stellen van burgerschapslessen’. Het idee dat burgerschap een les is die afgevinkt kan worden is een hardnekkig probleem. Goedopgeleide docenten bezitten de gave burgerschap door alle vakken heen te laten schijnen. Burgerschap is niet enkel en alleen weten hoe te stemmen, of wat de Staten-Generaal zijn. Burgerschap schijnt door in het koorzingen bij de muziekdocente, bij het bespreken van de evolutietheorie bij de biologiedocent en bij het dagelijkse praatje met de conciërge.
Volgens Slob zou de aanslag in Parijs een ‘wake-up call’ zijn. Maar een wake-up call van wat? Volgens Slob moet ‘de veiligheid van docenten te allen tijde worden gegarandeerd’. Als we niet oppassen komen we straks allemaal in onze eigen klas in een safe house terecht; beetje ijsberen, beetje koffie drinken, met security voor de deur. Dat zou het failliet zijn van burgerschapsvorming in het specifiek en onderwijs in het algemeen.

Saro Lozano Parra

Foto: pixabay